-Anafilaksi; Besin, ilaç veya arı zehri gibi alerjiye neden olabilen maddelerin (alerjenlerin) vücuda girmesini takiben bir kaç dakika veya saat içinde aniden ortaya çıkabilen çok ciddi bir hastalıktır.
-Anafilaksi'nin en önemli belirtileri; Deride yaygın döküntü, kaşıntı, kızarıklık; dilde ve dudaklarda şişlik, nefes almada zorluk, bulantı, kusma ve kan basıncında ani düşme (hipotansiyon) olarak sıralanabilir.
-Anafilaksi, tanı ve tedavide geç kalındığında öldürücü olabilir. Bu belirtileri gösteren hastalar veya yakınları zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
Anafilaksi, alerjik reaksiyonların en ağırı, en hızlı gelişeni ve en dramatik sonuçlar doğurabilen halidir. Anafilaksinin toplumda görülme sıklığı ile ilgili çok sağlıklı rakam vermek mümkün değildir. Ancak, ilaçlar ve gıdaların anafilaksiye en sık yol açan ajanlar olduğu söylenebilir. İlaçlardan da en sık ağrı kesicilerin ve antibiyotiklerin anafilaksiye sebep olduğu bilinmektedir. Bunlar dışında önemli bir anafilaksi nedeni de arı ve diğer böcek sokmalarıdır.
Anafilaksi, ölümcül olabilen, ciddi, tüm vücudu etkileyen bir alerjik reaksiyondur ve hemen tanı konarak tedavisinin yapılması gerekir. Bu özellikleri ile "tıbbi aciller" grubunda yer alır. Eğer klinik olarak tanınması gecikirse ve gerekli dikkat gösterilmezse kalp-damar ve/veya solunum sistemi yetmezliğinden ölüm gerçekleşebilir. Doktorların çoğu, meslek hayatlarının bir noktasında bu en korkutucu tıbbi acil durum ile karşılaşırlar.
ANAFİLAKSİ ÇOCUKLARDA BESİNLERE BAĞLI NEDENLERLE GELİŞEBİLİYOR
Anafilaksi sıklığı maalesef gittikçe artmaktadır, ancak bunun ile ilgili bilgilerimiz güvenilir değildir. Ne yazık ki yanlış tanılar, yetersiz bildirimler ve yanlış klinik kodlamalar nedeni ile değişik toplumlarda farklı sonuçlar elde edilmektedir. Yine de elimizde bulunan bilgilere baktığımızda ömür boyu görülme hızı %0,5 ile 3 arasındadır. Sıklık artışının nedenleri bilinmemektedir. Küçük çocuklarda, özellikle besinlere bağlı anafilaksinin beklenenden çok fazla artmakta olduğu görülmüştür. Bu arada maalesef ölümcül anafilaksi vakalarının da artmakta olduğuna inanılmaktadır.
Anafilaksiye neden olabilen çok çeşitli nedenler vardır ve sıklığı yaşa göre değişmektedir. Çocuklarda en sık neden genellikle besinler iken, erişkinlerde daha çok ilaçlar sorumlu olmaktadır. Hangi gıdanın en sık anafilaksi nedeni olduğu daha çok bölgeye göre değişmektedir, tüketilen gıdalar farklı olabilmektedir. Böcek ısırıkları içinde ülkemizdeki en önemli etkenler bal arıları ve eşek arılarıdır. Böcek ısırıkları ile gelişen sistemik alerjik reaksiyonların sıklığı çocuklarda %1 civarındadır ve bu tip anafilaksiler çok erken başlangıç gösterirler.
ANTİBİYOTİKLER ANAFİLAKSİYİ TETİKLİYOR
İlaçlar içinde anafilaksiyi en sık tetikleyenler antibiyotiklerdir. Bunları ağrı kesici- ateş düşürücü ilaçlar takip etmektedir. İlaca bağlı anafilaksinin tanısı için ayrıntılı hikaye almak ve ilacın tam olarak ne zaman verildiğini, reaksiyonun ne zaman çıktığını, hastanın daha önce aldığı ilaçları ve tedaviye cevabını tespit etmek çok önemlidir.
Anestezi sırasında anafilaksi riski 4.000-25.000’de 1 arasında değişmektedir. Ölüm riskinin % 4 civarında olduğu ileri sürülmektedir. Anestezi sırasında hasta ilk bulguları hissedemediği için genellikle ilk bulgular ağır hipotansiyon ya da akciğer ventilasyonunda güçlük şeklinde ortaya çıkar. Bu arada, ameliyat sırasında genellikle çok sayıda ilaç kullanıldığı için tanı çok zor olmaktadır
Anafilaksi bazen sadece egzersiz ile tetiklenebilir. Birçok hastada belirtilerin gelişmesi bazı besinlerin alınması ile gelmektedir. En sıklıkla, buğday, midye, domates, fıstık ve mısır saptanmaktadır, ancak herhangi bir besin de bunu yapabilir. Egzersizden 4-6 saat önce bu tip bir besin alınması söz konusudur.
Alerji bilim dalındaki ilerlemeler ve bulunan yeni tanı testleri sayesinde nedeni bilinmeyen anafilaksi vakaları gittikçe azalmaktadır.
Prof. Dr. Nermin Güler
Çocuk Alerji Ve Astım Akademisi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Çocuk Alerjisi Bilim Dalı Öğretim Üyesi
-Anafilaksi'nin en önemli belirtileri; Deride yaygın döküntü, kaşıntı, kızarıklık; dilde ve dudaklarda şişlik, nefes almada zorluk, bulantı, kusma ve kan basıncında ani düşme (hipotansiyon) olarak sıralanabilir.
-Anafilaksi, tanı ve tedavide geç kalındığında öldürücü olabilir. Bu belirtileri gösteren hastalar veya yakınları zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
Anafilaksi, alerjik reaksiyonların en ağırı, en hızlı gelişeni ve en dramatik sonuçlar doğurabilen halidir. Anafilaksinin toplumda görülme sıklığı ile ilgili çok sağlıklı rakam vermek mümkün değildir. Ancak, ilaçlar ve gıdaların anafilaksiye en sık yol açan ajanlar olduğu söylenebilir. İlaçlardan da en sık ağrı kesicilerin ve antibiyotiklerin anafilaksiye sebep olduğu bilinmektedir. Bunlar dışında önemli bir anafilaksi nedeni de arı ve diğer böcek sokmalarıdır.
Anafilaksi, ölümcül olabilen, ciddi, tüm vücudu etkileyen bir alerjik reaksiyondur ve hemen tanı konarak tedavisinin yapılması gerekir. Bu özellikleri ile "tıbbi aciller" grubunda yer alır. Eğer klinik olarak tanınması gecikirse ve gerekli dikkat gösterilmezse kalp-damar ve/veya solunum sistemi yetmezliğinden ölüm gerçekleşebilir. Doktorların çoğu, meslek hayatlarının bir noktasında bu en korkutucu tıbbi acil durum ile karşılaşırlar.
ANAFİLAKSİ ÇOCUKLARDA BESİNLERE BAĞLI NEDENLERLE GELİŞEBİLİYOR
Anafilaksi sıklığı maalesef gittikçe artmaktadır, ancak bunun ile ilgili bilgilerimiz güvenilir değildir. Ne yazık ki yanlış tanılar, yetersiz bildirimler ve yanlış klinik kodlamalar nedeni ile değişik toplumlarda farklı sonuçlar elde edilmektedir. Yine de elimizde bulunan bilgilere baktığımızda ömür boyu görülme hızı %0,5 ile 3 arasındadır. Sıklık artışının nedenleri bilinmemektedir. Küçük çocuklarda, özellikle besinlere bağlı anafilaksinin beklenenden çok fazla artmakta olduğu görülmüştür. Bu arada maalesef ölümcül anafilaksi vakalarının da artmakta olduğuna inanılmaktadır.
Anafilaksiye neden olabilen çok çeşitli nedenler vardır ve sıklığı yaşa göre değişmektedir. Çocuklarda en sık neden genellikle besinler iken, erişkinlerde daha çok ilaçlar sorumlu olmaktadır. Hangi gıdanın en sık anafilaksi nedeni olduğu daha çok bölgeye göre değişmektedir, tüketilen gıdalar farklı olabilmektedir. Böcek ısırıkları içinde ülkemizdeki en önemli etkenler bal arıları ve eşek arılarıdır. Böcek ısırıkları ile gelişen sistemik alerjik reaksiyonların sıklığı çocuklarda %1 civarındadır ve bu tip anafilaksiler çok erken başlangıç gösterirler.
ANTİBİYOTİKLER ANAFİLAKSİYİ TETİKLİYOR
İlaçlar içinde anafilaksiyi en sık tetikleyenler antibiyotiklerdir. Bunları ağrı kesici- ateş düşürücü ilaçlar takip etmektedir. İlaca bağlı anafilaksinin tanısı için ayrıntılı hikaye almak ve ilacın tam olarak ne zaman verildiğini, reaksiyonun ne zaman çıktığını, hastanın daha önce aldığı ilaçları ve tedaviye cevabını tespit etmek çok önemlidir.
Anestezi sırasında anafilaksi riski 4.000-25.000’de 1 arasında değişmektedir. Ölüm riskinin % 4 civarında olduğu ileri sürülmektedir. Anestezi sırasında hasta ilk bulguları hissedemediği için genellikle ilk bulgular ağır hipotansiyon ya da akciğer ventilasyonunda güçlük şeklinde ortaya çıkar. Bu arada, ameliyat sırasında genellikle çok sayıda ilaç kullanıldığı için tanı çok zor olmaktadır
Anafilaksi bazen sadece egzersiz ile tetiklenebilir. Birçok hastada belirtilerin gelişmesi bazı besinlerin alınması ile gelmektedir. En sıklıkla, buğday, midye, domates, fıstık ve mısır saptanmaktadır, ancak herhangi bir besin de bunu yapabilir. Egzersizden 4-6 saat önce bu tip bir besin alınması söz konusudur.
Alerji bilim dalındaki ilerlemeler ve bulunan yeni tanı testleri sayesinde nedeni bilinmeyen anafilaksi vakaları gittikçe azalmaktadır.
Prof. Dr. Nermin Güler
Çocuk Alerji Ve Astım Akademisi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Çocuk Alerjisi Bilim Dalı Öğretim Üyesi